A viaxe de Gagarín
Abril de 1961: o cosmonauta Iuri Gagarin convértese no primeiro ser humano en viaxar ao espazo exterior. Comezaba a era espacial, e tamén unha década que traería grandes cambios. Cincuenta anos despois, Miguel Mendiguren, un home na fronteira dos sesenta anos, mentres vela os días derradeiros da súa nai nun cuarto de hospital, lembra a proeza do cosmonauta ruso. Daquela el tiña dez anos e gañara un concurso escolar de redacción cun traballo sobre esa primeira viaxe espacial. A raíz diso, os outros nenos pasan a chamarlle Gagarin, un sobrenome que o acompañará durante toda a súa infancia e adolescencia. Mentres se apaga a vida da nai, Miguel lembra os seus anos mozos, na Coruña da década dos sesenta. Os seus rexentan unha imprenta e unha libraría de barrio, aparentan ser unha familia coma as outras. Mais esconden perigosos segredos que Miguel irá desvelando a medida que se abre á complexidade da vida.
Inicio
Que lentas transcorren as horas no hospital! Non consigo afacerme a esta luz fría, a este olor que impregna a totalidade dos obxectos, a este aire saturado de dores anónimas, a este silencio estraño que vai colonizando corredores e cuartos conforme a noite avanza. Mamá dorme, allea a todo, tamén á miña presenza. Ás veces murmura algunhas palabras que non dou entendido, por máis que achegue o oído á súa boca. Que pode soñar unha persoa co cerebro deteriorado coma o dela? Que retallos de vida lle andarán pola cabeza nos seus soños?
Nalgún lugar lin que, cando os nosos pais desaparecen, comezamos a botar de menos non ter conversado máis con eles. Abandónannos, e coa súa ausencia esvaécese a historia dos anos que viviron, as alegrías do tempo en que eran novos e o azar os reuniu, os momentos en que experimentaron o doce desvarío do amor, a etapa que compartiron antes de nós nacer... Alcánzaos a fin dos tempos, bórrase o seu mundo. Un mundo que tamén foi o meu, pois vivín ao seu carón a infancia e a adolescencia, uns anos decisivos para calquera.
Dese tempo só me quedan unhas poucas fotos e unha presada de lembranzas, as miñas e as que eles me puideron transmitir mentres vivimos xuntos. Mais daquela eu era moi novo e as miñas inquietudes ían noutra dirección. O que desexaba era vivir os meus días, ir o máis lonxe que puidese e logo ver que me sucedía ao chegar alí. Papá e mamá sempre estarían ao meu dispor, xa habería tempo de escoitalos.
Estaba equivocado, como nos ocorre tantas veces mentres somos novos. Con papá negóuseme ese tempo, a súa morte prematura desbaratou os propósitos de falarmos en profundidade. Calado como era, só en contadas ocasións lle escoitei narrar retallos da súa vida dos que agora me gustaría saber máis. Como a derradeira vez que vira os seus pais no porto de Santurce, desde o barco que o levaba a La Rochelle, xunto coa súa irmá Tina e os outros nenos embarcados para os afastar da guerra. Ou cando regresou, reclamado pola súa avoa materna, que se chamaba Federica e vivía en Bilbao; unha fanática relixiosa coa casa chea de imaxes de santos que lle amargou a mocidade co recordatorio constante de que era fillo de roxos, coma se ese fose un pecado orixinal que nunca conseguiría borrar. «Penso que me acolleu porque se sentiu obrigada. A avoa non me quería, ou non me quería como eu era. E non perdoaba que Tina quedase aló», lembraba papá. Ou cando aos catorce anos entrou a traballar de aprendiz en Gráficas Rekalde, o lugar onde aprendeu o oficio de tipógrafo.
Outras historias da súa vida xa non as souben de primeira man, foi mamá quen mas contou. E algunhas máis, referidas á súa actividade clandestina e ao seu decidido compromiso político, funas sabendo por Euclides, que conservou ben a cabeza ata a súa morte. Por el coñecín o papel que ambos desempeñaban no Partido, e os moitos lazos de amizade que os unían, e tamén as penurias que pasaron durante os anos en que se viron na necesidade de fuxir da casa e permaneceren ocultos.
Autoría
